Dit artikel schreef ik voor Goedgezind (online magazine van De Gezinsbond), alsook om gepubliceerd te worden in hun papieren tijdschrift Brieven aan jonge ouders (dat je trouwens vroeger standaard kreeg, maar nu moet je je als nieuwe ouder aanmelden: hier).
Toen we vorig jaar de compromis van ons huidig huis tekenden, begonnen de ideeën spontaan in me op te borrelen om het speelgoed van Ellie (4,5) en Bas (2,5) in het huis te integreren. Ik vond zoiets niet evident, we woonden daarvoor op een appartement waar we al ongelofelijk creatief moesten zijn met de weinige ruimte en verhuizen betekende in ons geval niet dat we een kamer als speelkamer zouden kunnen inrichten. Opnieuw zou ik creatief moeten omspringen met hoekjes, kasten en opbergruimte. Alsof het zo moest zijn, kwam ik plots op het pad van toy rotation.
Toy rotation, of eenvoudiger: speelgoedrotatie is een principe vanuit de opvoedkundige methode van Maria Montessori. Zij stelt dat wij als ouders / opvoeders kunnen zorg dragen voor de behoeften van een kind om zich te ontplooien en ontwikkelen vanuit hun eigen motivatie.
Vereenvoudigd uitgelegd komt toy rotation erop neer dat je een bepaalde selectie van hun speelgoed aanbiedt en dat frequent wisselt. Het is pakweg het compleet tegenovergestelde van een goedgevulde speelgoedkist waarbij je het speelgoed op de bodem al enkele maanden niet meer tegenkwam en er tot vervelens toe altijd hetzelfde uitgehaald wordt wat leidt tot hele korte focus op hun speelgoed.
Door toy rotation toe te passen, creëer je meer engagement met speelgoed en is er een grotere focus dan wanneer alles door elkaar ligt. Zelfstandig opruimen lukt zo beter voor je kinderen en er is meer appreciatie voor het speelgoed dat ze al hebben (en dus al even niet meer uitgehaald werd). Er hangt ook een extraatje voor jezelf als ouder aan vast: je krijgt inzicht in hoe en waarmee je kind speelt, en bent meer betrokken.
Afgelopen jaar probeerde ik heel wat uit, bleef ik kijken naar waar Bas’ en Ellies interesses liggen en zocht vooral ook veel op via youtube video’s. Ik deel jullie graag mijn tips.
1. Opdelen
De basis is een kast (open of gesloten frame) waarin je verschillende plekjes hebt om speelgoed te plaatsen. Bij ons is het een gesloten kast met twee deurtjes en verschillende legboorden, en zo creëerde ik 8 plekjes.
2. Sorteren, recycleren, doneren en groeperen
Deze stap vergt even wat doorzettingsvermogen, sorry. 😉 Ik zorgde ervoor dat ik een moment uitkoos waarbij ik alleen thuis was om vervolgens al hun speelgoed in een ruimte te verzamelen en te sorteren. Wat kan ik aan school / crèche / vriendjes / familie geven? Wat wil ik aan een goed doel doneren? Om vervolgens het speelgoed echt te groeperen. Hoe groepeer je het speelgoed? Ik heb me gebaseerd op volgende categorieën:
- Bouwen: houten blokken, Duplo, Lego, trein set, knikkerbaan, kranen
- Puzzelen en spelletjes: puzzelen, memory, sorteren, verschillen zoeken
- Open end play – vrij speelgoed: losse items zoals van Grapat, sensorisch speelgoed
- Voertuigen: auto’s, boten, graafmachines en tractoren, helikoper en vliegtuig…
- Speelfiguren: plastic dieren, Playmobil, rollenspelen (dokter, kapper, tandarts)
- Knutselen: potloden, krijt, verf, stempelen
Ik heb trouwens het speelgoed niet op die manier in een kast verstopt als ‘voorraad’, dat vergde te veel energie vond ik, maar het is wel handig om een lijstje in je smartphone of in de kast te hebben zodat je snel kan roteren. Zo weet je altijd welke opties er zijn!
3. Presenteren
Nu komt het leuke gedeelte en kies je iets uit elke groep die je opstelde om in je kast klaar te leggen. Soms doe ik ook gewoon waar ik zin in heb en leg dan bijvoorbeeld twee puzzels klaar en ook het knutselmateriaal zit eigenlijk altijd in dezelfde knutselkar. Dat is iets wat ik zelf nog wil uitproberen; om elke rotatie iets anders klaar te leggen om te knutselen. Ik kocht trouwens ook goedkope kratjes, mandjes en doosjes om losse items handig in neer te leggen, dit vergemakkelijkt ook het zelfstandig opruimen. Tip: door de puzzelstukjes in een mandje naast de puzzel te leggen, stimuleer je de kindjes om de puzzel te maken!
Er zijn geen regels over hoeveel speelgoed je moet roteren, maar onthoud: less is more.
4. Uitleggen
Telkens je een nieuwe rotatie hebt klaargezet, is het enerzijds fijn om hen alles te laten ontdekken, anderzijds geef je best ook een woordje uitleg, zeker als het de eerste keer is dat je dit uitvoert! Toon dat elk speelgoed zijn eigen plekje heeft en dat het ook zo kan opgeruimd worden als het spelen voorbij is.
Praten erover met je kind hangt af van de leeftijd en hoe gemakkelijk ze het vinden om het idee te plaatsen dat hun speelgoed verdwijnt en terugkeert. Hoe sneller je ermee begint als ze peuter / kleuter zijn, hoe meer ze het idee gewoon zijn. Zo heeft Ellie zich afgelopen jaar eigenlijk geen vragen gesteld over waar haar speelgoed naartoe was, mede doordat ik de focus op het ‘nieuwe’ speelgoed probeerde te vestigen.
5. Observeren
Toy rotation is trial and error; kijk waarmee ze spelen en wat ze links laten liggen en baseer je daar op om de volgende keer iets anders in de kast te leggen. Hierdoor heb je dus meer door waarmee je kind graag speelt en kan je bijgevolg ook leuke cadeautips beter inschatten. Observeren zorgt er ook voor dat je inschat wanneer ze toen zijn aan een nieuwe rotatie.
6. Roteren
Je wilt je kinderen tijd genoeg geven om alle mogelijkheden volledig te benutten, maar het mag ook niet te lang blijven liggen zodat er verveling ontstaat. Het is inderdaad aangewezen om een bepaalde frequentie aan te houden, maar we hebben allemaal altijd tijd te kort, dus ik maak er werk van als ik merk dat ze de kast niet meer opentrekken of als de kast toch weer een chaotische verzameling geworden is. Dat is ongeveer driewekelijks – maandelijks bij ons. En hé, het is oké om het even enkele weken te laten liggen als het te druk is. 😉
7. Verstoppen
Er is een speelgoed-verstop-plek en die is niet eens zo geheim bij ons. Naast Ellies kamer is een ingebouwde kast waarin ik alle andere spelletjes, puzzels, auto’s … opberg en het gekke is dat ze niet vaak naar de inhoud van die kast vragen, terwijl ze wel weten dat er speelgoed in zit. Misschien omdat ze net voldoende variatie hebben? Sowieso is het wel gemakkelijker als je een plekje hebt waar het volledig uit het zicht verdwijnt, dat zorgt voor minder afleiding.
8. Relativeren
Maak je geen zorgen, ik gooi niet alles in het toy rotation-principe. Een winkeltje, keukentje of werkplaats kan je niet meteen in een kast ‘droppen’. Wat ik wel doe, is grote items af en toe verstoppen. Zo staat op dit moment hun winkeltje en hun Modu-elementen even in de berging om dan over een half jaar die opnieuw uit te halen, hen nieuwe speelmogelijkheden te laten ontdekken en tegelijkertijd hun keukentje even uit het zicht te laten verdwijnen. Dit zijn items die open end play creëren (oneindig spel met oneindige mogelijkheden) en die roteren zichzelf als het ware, die groeien mee met de ontwikkeling en het spel van je kind.
Daarnaast liggen de poppen met hun kledij en mandjes ook altijd in de woonkamer, net zoals de verkleedkoffer àltijd in onze slaapkamer ligt (win-win om nog wat te soezen op zondagochtend en tegelijkertijd te gieren van het lachen). Ellies poppenhuizen staan ook standaard op haar kamer voor als ze zin heeft om even alleen te spelen, of ’s morgens vroeg wakker is.
Heb je wél een aparte speelkamer, ook dan kan toy rotation heel waardevol zijn om toe te passen. Trust the process en wees gerust in de gedachte dat je je kind de kans geeft om op een dieper niveau met speelgoed te spelen. Gelijk welke vorm van toy rotation heeft positieve effecten, hoe klein of groots je het ook aanpakt!
